سایه بی کفایتی وزارت نیرو بر سر فولادسازی ها  

فولاد ارفع در اطلاعیه ای رسمی اعلام کرد: «نظر به قطعی برق از چهارشنبه 20 تیر به علت ناترازی انرژی برق، فعالیت واحد فولادسازی این شرکت تا اطلاع ثانوی به طور کامل متوقف و تحت تاثیر این موضوع نماد این شرکت در بورس متوقف شد» این خبر به اندازه ای کوبنده و مخرب است که ابعاد آن را نمی توان متصور شد. برای آنکه به عمق این فاجعه پی ببریم، باید جایگاه فولاد را در ایران و جهان بررسی کنیم.

تاثیرات تحریم

از هنگامی که تحریم ها با قوت و قدرت بیشتری اعمال و مشکلات بسیاری گریبانگیر کشور شد، خودکفایی و قطع وابستگی با ابزار توجه به تولید داخل، در دستور کار قرار گرفت. رهبر انقلاب سکان سیاستگذاری کلان کشور را به سوی اقتصاد هدایت کردند و نامگذاری سالها به تولید مزین شد. در سال جاری نیز همچنان تولید مورد توجه است و در گامی بلندتر، رهبر انقلاب بر جهش تولید تاکید کردند.

ابزارهای سیاستگذاری

اما سیاستگذاری یک بخش ماجراست و آنچه اهمیت دارد، ابزارهای رسیدن به اهداف و سیاستگذاری هاست. اگر بر تولید و البته جهش تاکید داریم، باید گزینه های بسیاری کنار یکدیگر قرار گیرد، زیرا قرار نیست تلاش در یک بخش، به جهش در تولید کشور منجر شود. باید آن بخش از اقتصاد که شکوفا نیست، به شکوفایی برسد و آن بخش از اقتصاد که در مسیر شکوفایی قرار دارد، به صورت گسترده مورد حمایت قرار گیرد تا به رتبه های بالاتر برسد.

رشد صنعت فولاد

بی شک صنعت فولادسازی یکی از صنایعی است که مسیرهای توسعه را با سرعت طی کرده و به اندازه ای رشد کرده که برای رقبا در جهان تهدید محسوب می شود. ایران در صنعت فولادسازی به اندازه ای توانمند عمل کرده که رتبه هفتم جهان را بدست آورده ایم و ادامه روند موجود می تواند رتبه های بالاتری برای ایران رقم بزند. امروزه صنعت فولاد ایران در جهان اعتبار ویژه ای دارد و فولادسازی های ایران در جهان به یک برند تبدیل شده اند. بخش قابل توجهی از اقتصاد فولاد جهان، به ایران اختصاص دارد و بخش قابل توجهی فولاد ایرانی را خریداری می کند.

قطعی های پیش رو

در حالی فولاد ایران سهم بازار جهانی را مال خود کرده که انجمن تولیدکنندگان فولاد آمار نگران کننده ای را اعلام کرده و از کاهش 1.6  درصدی تولید فولاد میانی در ۳ ماهه امسال نسبت به دوره مشابه سال قبل خبر داده است. این آمار در حالی اعلام شده که گرمای هوا در 3 ماهه اول سال بدین اندازه نبود و افزایش دما که به مصرف بیشتر برق خانگی منجر شده، در تیرماه و دو ماه باقیمانده سال است، شرایطی که قطعی برق برای صنایع به ویژه فولادسازان را رقم زده و این صنایع را به تعطیلی اجباری کشانده است.

توقف و کاهش تولید

البته فولاد ارفع با قاطعیت اعلام کرده که بخاطر قطع برق، تعطیلی را در پیش گرفته اما این سرنوشت شوم برای دیگر فولادسازی ها نیز وجود دارد و توقف یا کاهش شدید تولید در دیگر فولاد سازی ها را نیز شاهد هستیم. قطعی برق که سالهاست گریبان صنعت را گرفته به ساخت نیروگاه در داخل صنایع منجر شده، اما این مساله نیز چاره ساز نیست و هنوز صنایع در تامین برق برای مصارف داخلی به خودکفایی نرسیده اند.

ضعف وزارت نیرو

هنگامی که مدیریت بخشهای گوناگون کشور در قالب وزارتخانه تعریف شده، مسوولیت تولید و تامین برق نیز بر دوش وزارت نیرو است. اما نه تنها وزارت نیرو در زمینه تامین برق مورد نیاز کشور عملکرد خوبی نداشته، بلکه به تولید برق صنایع برای فرار از ضعف عملکرد ناخنک می زند. از آنجا که سالهاست فولادسازی ها از قطعی برق لطمه می بینند، اقدام به ساخت نیروگاه های خودتامین کردند و چون احتمال دست اندازی وزارت نیرو را می دادند، انجمن تولیدکنندگان فولاد با وزارت نیرو توافق کرد برق تولیدی نیروگاه‌های احداث شده به وسیله فولادسازی ها (نیروگاه‌های خودتامین) را به آنان تحویل ‌دهد.

چشم طمع به برق شبانه

مساله دیگر زمانبندی مصرف برای کاهش بار در زمان پیک مصرف است که وزارت نیرو از مردم درخواست کرده زمان مصرف لوازم خانگی پرمصرف همچون لباسشویی، ظرفشویی، اتو و مواردی از این دست که اجباری در فعال کردن آنها در زمان پیک مصرف نیست، به ساعت های کم مصرف از 11 شب به بعد موکول کنند. از سوی دیگر فولادسازی ها که در نتیجه قطع برق، روزها تعطیل هستند، تولید خود را به شب منتقل کرده اند اما وزارت نیرو این زمانبندی فولادسازی ها را نیز به سخره گرفته و دست آنها را در پوست گردو گذاشته و نه تنها برق تولیدی نیروگاه های خودتامین را به فولاسازی ها نمی دهد، بلکه برق مورد نیاز برای تولید شبانه را هم به فولادسازی ها نمی دهد.

زیان یا عدم النفع

از آنجا که فولادسازی ها نجابت خاصی دارند، حاضر نمی شوند واقعیت تلخ زیان رساندن وزارت نیرو و دولت به فولادسازی ها را فریاد بزنند و از اصطلاع عدم النفع استفاده می کنند، این در حالی است که توقف تولید ناشی از قطع برق فولادسازان، خسارت های سنگینی به خط تولید فولاد می زند که برای راه اندازی دوباره به هزینه های بیشتری نیاز است. بنابر این واقعیت قطع برق زیان سنگین در کنار عدم النفع است.

از دست دادن بازار خارجی

اینکه قطع برق و تعطیلی فولادسازی ها زیان جدی به اقتصاد ملی می زند، امری غیر قابل انکار است، اما نکته مهم، وفای به عهد در تجارت خارجی است. هنگامی که در عرصه اقتصادی با یک خریدار قراردادی بسته می شود، باید سروقت به آن قرارداد پایبند بود و به تعهدات خود عمل کرد، اما تعطیلی و کاهش تولید فولادسازی های ایران، عرصه را به دیگر رقبای فولاد ایران واگذار می کند و پایه های تجارت خارجی و بازارهای صادراتی را سست می کند.

دعاوی حقوقی

از آنجا که ناتوانی در انجام تعهدات، حق مطالبه گری و دریافت زیان را برای کشورهای طرف قرارداد فراهم می کند، فولادسازی های داخلی نه تنها سودی از تولید عایدشان نمی شود، بلکه درگیر دعاوی حقوقی در سطح بین المللی می شوند که هزینه های سنگین دادرسی و حضور در مراجع قضایی را روی دست فولادسازی ها باقی می گذارد.

ضرورت پیگیری حقوقی

به نظر می رسد کوتاهی و ضعف نظارت باعث شده وزارت نیرو بدنبال چاره اندیشی نباشد و سالهاست درهای فولادسازی ها روی پاشنه قطع برق می چرخد. اما قرار نیست فولادسازی ها تاوان بدهند، بلکه بهترین روش، شکایت فولادسازی ها از وزارت نیرو و طرح دعاوی در مراجع قانونی است تا اگر زیانی به بخشهای اقتصادی وارد می شود، وزارت نیرو تاوان این زیانها یا حداقل بخشی از آنها را بدهد.