مناطق آزاد ایران بهشت ناشناخته سرمایه‌گذاری هستند/مناطق آزاد و ویژه اقتصادی؛ هویت بخش شعار «جهش تولید با مشارکت مردم»

جهش تولید با مشارکت مردم، شعار کلیدی به مثابه راه حل اساسی حل مشکلات اقتصاد ایران است، که همگان بر اهمیت آن اذعان داشته اند. این شعار دربرگیرنده تاکیدی است که اقتصاد ایران را متحول می‌سازد. آنچنان که هر دو بعد اقتصاد مقاومتی، یعنی دورن زایی و برون گرایی را در بر می‌گیرد. مقام معظم رهبری در آغاز سال ۱۴۰۳ با استفاده از این شعار، راه حلی فراگیر را ارائه دادند تا بتوان با اجرای آن نقاط ضعف اساسی کشور را که همانا اقتصاد است ترمیم کرد. به عبارتی فعالیت در این زمینه‌ها، شامل فعالیت در حوزه تولید، رشد و حرکت رو به جلو در اقتصاد ملّی می‌تواند به نحو مطلوب مشکلات مهم کشور را اعم از تورّم، اشتغال و حفظ ارزش پول ملّی به نحو مناسبی حل کند.

نماینده ویژه رییس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد کشور در دیدار با بنیانگذار انجمن صنعتگران و بازرگانان مستقل ترکیه و در دیدار با جمعی از سرمایه گذاران کشور ترکیه در حاشیه نمایشگاه اکسپو ۲۰۲۴ با اشاره به ویژگی‌های منحصر به فرد مناطق آزاد ایران که آن‌ها را به بهشت سرمایه گذاری در دنیا تبدیل کرده است اظهار کرد: دسترسی به بازار ایران با جمعیت حدود ۸۵ میلیون نفر و ۶۰۰ میلیون نفر جمعیت در بازار همسایگان ایران، معافیت‌های مالیاتی ۲۰ ساله، معافیت‌های گمرکی و سهولت کسب و کار از جمله مزیت‌هایی است که در این مناطق برای سرمایه گذاران از جذابیت‌های خاص برخوردار است.

وی تاکید کرد: حتی در ترکیه نیز معافیت‌های مالیاتی مانند مناطق آزاد ایران نیست برای مثال تولیدات مناطق آزاد در ترکیه برای ورود به سرزمین اصلی معاف از مالیات نیست، اما در ایران این معافیت‌ها وجود دارد.

عبدالملکی بر سهولت کسب و کار در بازار‌های ایران تصریح کرد و افزود: مناطق آزاد ایران جزء برترین و سهل‌ترین بازار‌ها برای ایجاد کسب و کار هستند که این مزیت حتی در ترکیه نیز در این سهولت وجود ندارد.

وی با اشاره به بارگذاری ۱۲۰۰ فرصت سرمایه گذاری در سامانه دبیرخانه مناطق آزاد و قابلیت دسترسی برای همه سرمایه گذاران داخلی و خارجی تاکید کرد: ۱۲۰۰ بسته سرمایه گذاری بی نام و آماده واگذاری به سرمایه گذاران داخلی و خارجی است که به سهولت می‌توانند از آن استفاده کنند.

مشاور ویژه رئیس جمهور در این دیدار با بیان اینکه ۵ ویژگی منحصر به فرد مناطق آزاد ایران آن‌ها را به بهشت سرمایه گذاری تبدیل کرده است خاطر نشان کرد: بهشت سرمایه گذاری در ایران ناشناخته مانده است و از شما دعوت می‌کنیم تا گروه‌های کارشناسی به مناطق مختلف اعزام کرده و با این فرصت‌ها آشنا شوید.

«ارول یارار» بنیانگذار انجمن صنعتگران و بازرگانان مستقل ترکیه که گفته می‌شود بزرگترین تشکل اقتصادی ترکیه که ۲۰ درصد از اقتصاد و صادرات این کشور را در دست دارد نیز در این دیدار با اظهار تمایل به آشنایی به فرصت‌های سرمایه گذاری در ایران از دبیر شورایعالی مناطق آزاد و مدیران مناطق آزاد ایران دعوت کرد تا به عنوان میهمان و مذاکرات در خصوص سرمایه گذاری در مناطق آزاد ایران به کشور ترکیه سفر کنند.

مناطق آزاد و ویژه اقتصادی؛ هویت بخش شعار «جهش تولید با مشارکت مردم»

عبدالرسول خلیلی، تحلیلگر و کارشناس مناطق آزاد در نوشتاری در باب جهش تولید با مشارکت مردم در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، این مناطق را هویت بخش شعار سال ۱۴۰۳ دانسته و در این مقاله به تفصیل آن پرداخته است.

جهش تولید با مشارکت مردم، شعار کلیدی به مثابه راه حل اساسی حل مشکلات اقتصاد ایران است، که همگان بر اهمیت آن اذعان داشته اند. این شعار دربرگیرنده تاکیدی است که اقتصاد ایران را متحول می‌سازد. آنچنان که هر دو بعد اقتصاد مقاومتی، یعنی دورن زایی و برون گرایی را در بر می‌گیرد. مقام معظم رهبری در آغاز سال ۱۴۰۳ با استفاده از این شعار، راه حلی فراگیر را ارائه دادند تا بتوان با اجرای آن نقاط ضعف اساسی کشور را که همانا اقتصاد است ترمیم کرد. به عبارتی فعالیت در این زمینه‌ها، شامل فعالیت در حوزه تولید، رشد و حرکت رو به جلو در اقتصاد ملّی می‌تواند به نحو مطلوب مشکلات مهم کشور را اعم از تورّم، اشتغال و حفظ ارزش پول ملّی به نحو مناسبی حل کند.

تکیه بر مسئله تولید قادر است نه تنها افزایش، بلکه جهشی اساسی در آن را بوجود آورد که لازمه آن همانا مشارکت مردم و حضور آنان در اقتصاد است؛ یعنی برای جهش تولید باید اقتصاد را مردمی کرد، باید پای مردم را به عرصه اقتصاد و مقوله اصلی آن یعنی تولید به نحو محسوسی باز کرد، موانع حضور مردم در اقتصاد را برطرف کرد. با نهادینه شدن حضور مردم در تولید به تدریج اقتصاد قوام پیدا می‌کند و توسعه شکل می‌گیرد. واضح است که در بخش مردمی اقتصاد ظرفیّتهای بزرگی در ایران وجود دارد که برای بهره برداری از این ظرفیّتها باید فعّال و فعالتر شد، باید از این ظرفیت‌ها به نفع مردمی شدن اقتصاد، یعنی اقتصاد مردم نهاد استفاده کرد. ازاین رو، اقتصاد مردم نهاد میتواند متضمن جهش تولید با مشارکت مردم باشد که از اهمیت خاصی برخوردار است. همچنان که در سیاست‌های اقتصاد مقاومتی، زمینه و فرصت مناسب را برای نقش آفرینی مردم و فعالان اقتصادی در تحقق حماسه اقتصادی فراهم کرده است. اقتصاد مقاومتی که با چنین دیدگاهی در ۲۹ بهمن ۱۳۹۲ ابلاغ شد، راهبرد حرکت صحیح اقتصاد کشور را برای نقش آفرینی مردم و فعالان اقتصادی بیش از پیش فراهم ساخته است. این رویکرد اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، فرصت ساز، مولد درون‌زا، برون‌گرا، پویا و پیشرو به مثابه الگوئی در جهت عینیت بخشی نظام اقتصادی کشور خواهد بود.

واقعیت آن است که مشارکت مردم در اقتصاد زمینه بخش سایر تحولات توسعه‌ای در جامعه ایران است، به نحوی که ماحصل این تحولات همچون میوه رسیده‌ای خواهد بود که زمان چیدن آن فرا رسیده است. اقتصاد تحول آفرینی که توسعه اجتماعی را در وهله اول شکل داده و عین باور مردم خواهد بود. توسعه فرهنگی، سیاسی نیز بدنبال آن‌ها خواهند آمد. در مناطق آزاد اقتصادی که در تعابیر بین المللی اصطلاحات منطقه ویژه اقتصادی، منطقه آزاد تجاری، منطقه پردازش صادرات، و مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی در ایران که از سال ۱۳۷۲ در قاموس قانون و مقررات چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری صنعتی و از سال ۱۳۸۴ در قالب قانون و آیین نامه تشکیل و اداره مناطق ویژه اقتصادی شکل گرفته اند، همگی به منزله فرصتی برای رشد اقتصاد ملی تلقی می‌شوند، که عینیت خاصی در تحقق شعار سال، یعنی جهش تولید با مشارکت مردم دارند. در واقع مناطق آزاد و ویژه اقتصادی هویت بخش این شعار در سال ۱۴۰۳ هستند.

عزم مدیریت ارشد سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در تحقق شعار سال، همانا مشارکت مردم و حمایت از بخش خصوصی در صنایع متوسط، کوچک و خرد است. شناسایی اقلام وارداتی کشور‌های همسایه و برنامه ریزی برای مشارکت شرکت‌های خدمات مشاوره در تهیه طرح‌های توجیهی اقتصادی، فنی و مالی متناسب با برنامه‌های مدون مناطق در جهت عملیلتی کذدن هزار بسته سرمایه گذاری حائز اهمیت بسیار است. تقویت شرکت‌های تأمین سرمایه در قالب طرح‌های مردمی و ایجاد صنایع بزرگ از سوی دولت با مشارکت سرمایه گذاران خارجی و ایرانی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی به نحوی که بتوانند شرکت‌های متوسط و کوچک را در کنار خود جمع کنند نیز از راهکار‌های اساسی برای حضور مردم در مناطق اقتصادی آزاد و ویژه است.

تأسیس کنسرسیوم‌های ملی با مشارکت بخش خصوصی با استفاده از سرمایه ایرانیان خارج از کشور که گفته می‌شود سرمایه آن‌ها به حدود ۳ میلیارد دلار می‌رسد کمک شایانی به جذب سرمایه و مشارکت ایرانیان در پروژه‌های مناطق آزاد و ویژه خواهد کرد، مسئله‌ای که لزوم آن بیشتر باید مورد توجه قرار گیرد. تقویت کمیسیون‌های اقتصادی با کشور‌های پیرامونی با حضور سازمان‌های مناطق آزاد و ویژه اقتصادی که تعداد آن‌ها بالغ بر ۷۰ کشور است، زمینه ساز تحول اقتصاد مردمی و راهبرد تولید صادرات محور با مشارکت مردم خواهد بود. بر این اساس، به نظر میرسد تأسیس شرکت سهامی در هر یک از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی با هدف جذب مشارکت مردم در تولید بر اساس بسته‌های سرمایه گذاری تهیه شده در مناطق آزاد و همچنین در مناطق ویژه اقتصادی از راه حل‌های اساسی برای جذب مردم خواهد بود. قسمتی از سرمایه این گونه شرکت‌ها از سوی موسسین و بخشی دیگر از سوی فروش سهام به افرادی غیر تأمین می‌شود. بخشی از سرمایه این شرکت‌ها از راه فروش سهام به غیر مؤسسان (مردم عادی) تأمین می‌شود. فعالیت این شرکت‌ها برای انجام امور بازرگانی تشکیل شده و سهام آن‌ها در بورس اوراق بهادار قابل دادوستد خواهد بود. در ایران، شرکت‌های تجاری در ۷ نوع دسته‌بندی می‌شوند. یکی از آن‌ها شرکت‌های سهامی نام دارد. شرکت‌های سهامی، شرکت‌هایی هستند که دارایی آن‌ها به تعدادی بخش به نام سهم تقسیم شده است. هر سهم شرکت دارای ارزش مشخصی بوده و هر فرد متناسب با تعداد سهم‌های خود، مالک آن شرکت است. این شرکت‌ها به دسته‌های زیر شامل شرکت‌های سهامی عام و خاص می‌باشند. در شرکت سهامی خاص، تمام سرمایه این گونه شرکت‌ها از سوی موسسین اولیه و در هنگام راه‌اندازی شرکت تأمین می‌شود. سهام این شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار معامله نمی‌شود، بلکه نقل و انتقال آن، مشروط به موافقت مدیران است. در شرکت سهامی عام، قسمتی از سرمایه این گونه شرکت‌ها از سوی موسسین و بخشی دیگر از طریق فروش سهام به افرادی غیر تأمین می‌شود. سهام این شرکت‌ها در بورس اوراق بهادار قابل معامله است. راهبری شرکت‌های سهامی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی از سوی شرکت‌های سرمایه گذاری سازمان‌های مناطق خواهد بود و نقش آن‌ها صرفاً باید راهبری و حمایت باشد. باوجود این، نوآوری در فرایند تولیدی به معنای تلاش سازمانی مناطق آزاد و ویژه برای بازطراحی بنیادین فرآیند‌ها و سیستم‌های تولیدی است که در جهت دستیابی به بهبود‌های اساسی در شاخص‌های عملکرد تولیدی انجام می‌شود و فعالیت‌های مختلفی را در بر می‌گیرد. نوآوری در محصولات، به معنی توسعه محصولات و خدمات است که به عنوان هسته‌ای برای بقا در اقتصاد مدرن قابل توجه است. بنابراین، افزایش توانایی‌های نوآوری در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، محرک رشد و مشارکت مردم در اقتصاد است. در مشارکت مردمی البته نوآوری لازمه استفاده از تکنولوژی روز است که این مسئله مسئولیت‌های سازمان‌های مناطق را بیشتر می‌کند. به ویژ که نوآوری اجرای عملی ایده‌هایی است که منجر به ساخت کالا‌ها یا خدمات جدید یا بهبود در ارائه کالا یا خدمات موجود می‌شود. استفاده از موج‌های سوم و چهارم تکنولوژی در جهش تولید بسیار حائز اهمیت است. اطلاعات بازار و مدیریت بازاریابی نیز در ساماندهی اطلاعات صحیح به مردم برای شناخت و خلق بازار بسیار حیاتی است. ازاین رو، باید گفت که پدیده نوآوری چند بعدی و بسیار پیچیده‌است. نوآوری همراه است با توان دیدن اتصالات، برای تعیین فرصت‌ها و کسب مزیت از آنها. نوآوری، ایجاد تغییر است که در چندین شکل مختلف انجام می‌شود. نوآوری محصول از طریق تغییر در اشیا، نوآوری فرآیند از طریق تغییر در روش ایجاد و انتقال، نوآوری جایگاه از طریق تغییر در مفهوم معرفی محصولات و خدمات، و نوآوری الگو از طریق تغییر اصول مدل‌های ذهنی صورت می‌گیرند که باید چهارچوب فعالیت‌های سازمان‌های مناطق را در جهش تولید با مشارکت مردم شکل دهد: استراتژی ملازم شعار جهش تولید با مشارکت مردم همانا خلق بازار اقتصادی با توجه به نوآوری در محصول و بازاریابی، بین المللی شدن محصول به واسطه عملکرد نوآورانه و عملکرد بازار و تولید و صادرات محصول در استارت آپ‌ها و شرکت‌های نوپا است. چیزی که تحکیم بخش اقتصاد دانش بنیان خواهد بود.