پیشرفت تعریف گسترده ای دارد و برای دستیابی به آن، باید از مرزهای بسیاری عبور کرد. پیشرفت در عرصه های سیاسی، نظامی، فرهنگی، هسته ای، اقتصادی، اجتماعی، ورزشی، علمی و بسیاری بخشهای دیگر، می تواند مفهوم کلان و جامع پیشرفت را توصیف کند. بنابر این اگر در یک بخش به پیشرفت دست پیدا کنیم، هرگز نمی توانیم ادعای پیشرفت داشته باشیم، زیرا نمره های منفی در دیگر بخشها، باعث انواع چالشها از جمله وابستگی می شود که مفهوم پیشرفت را زیر سوال می برد.
پیشرفت با نوآوری
اگرچه گزینه های بسیاری برای دستیابی به پیشرفت نیاز است، اما نوآوری و فناوری از اهمیت ویژه ای برخوردار است. نوآوری و فناوری مختص یک فرد یا کشور نمی شود، بلکه هر کشوری با داشتن استعدادهای درخشان، بخشی از پیشرفت جهانی را توصیف می کنند. از تحقیقات دارویی و درمانی تا تحولات صنعتی و کشاورزی و بسیاری موارد دیگر، می تواند زندگی انسانها را در یک گوشه از جهان و به تبع ان در جهان تحت تاثیر قرار دهد و متحول کند.
شرایط متفاوت ایران
متاسفانه شرایط ایران با دیگر نقاط جهان متفاوت است. بدلیل فشارهای ناشی از سیاست خارجی، سخت ترین تحریم ها علیه ایران اعمال می شود، تحریم هایی که هر گونه فعالیت در عرصه های گوناگون به ویژه فعالیت های اقتصادی را تحت تاثیر قرار می دهد. دشمنان بر این باور غلط اصرار دارند که با ایجاد محدودیت و ممنوعیت علیه ایران، تسلیم ایران در برابر خواسته های ناجوانمردانه آنان رقم می خورد، در حالی که این گونه نیست و نه تنها تحریم ها کارساز نبوده، بلکه انگیزه ایجاد کرده و اختراعات و اکتشافات بسیاری را رقم زده است.
تحریم های بی اثر
برای آنکه بی تاثیر بودن تحریم ها، عبور از موانع و دستیابی به پیشرفت های چشمگیر را به رخ جهانیان بکشانیم و از سوی دیگر انگیزه لازم برای فعالان عرصه تولید را ایجاد کنیم، روز نوآوری و فناوری ایران ساخت در تقویم تعریف شده است. هدف از نامگذاری این روز، نگاه ویژه و کارشناسی به دستاوردهای نیروهای انسانی با انگیزه و توانمند ایرانی است. نیروهایی که از تحصیل کردگان دانشگاهی تا کارگران با تجربه را شامل می شود.
بومی سازی و مهندسی معکوس
نکته بسیار مهمی که در مقابله با تحریم ها صورت می گیرد، بومی سازی با بهره گیری از مهندسی معکوس است. هر ماشین آلاتی که دارندگان جهانی از ترس تحریم ها حاضر به دادن آنها به ایران نیستند، به وسیله نیروی انسانی با انگیزه ایرانی تولید می شود. ماشین آلات بسیاری که در خطوط تولید با بهترین کیفیت کار می کنند، ماشین آلاتی هستند که بدلیل تحریم ها نتوانسته ایم بدست بیاوریم، اما دست روی دست نگذاشته و با اعتماد به نیروهای دانش بنیان و کارگران با تجربه، تولید آنها را انجام داده ایم. اما هنوز مشکلات بسیاری باقی است که باید مدیریت شود.
ارایه دستاوردهای متفاوت
داستان نوآوری و فناوری ایران ساخت با تمامی مقوله ها متفاوت است. در این روز باید محصولاتی را رونمایی کنیم که رویکردی متفاوت بوده است. آنچه در تمامی سالها نسبت به آن بی توجه بوده ایم، معضل بزرگ فرار مغزهاست. ایرانیانی که در عرصه های گوناگون اختراع و اکتشاف به عمل آورده اند، اما بی مهری و کم لطفی ها باعث شد تا استعداد خدادادی شان را بردارند و به کشورهایی بروند که نسبت به علم و دانش و استعداد قدرشناس هستند. در حالی که فرصت سوزی با جدیت در کشورمان صورت می گیرد، فرصت طلبی و بهره گیری از توانمندی ایرانیان در دستور کار دیگر کشورهای جهان قرار دارد.
ضرورت رونمایی از نوآوری
روز نوآوری و فناوری ایران ساخت همه ساله در 7 آذرماه برگزار می شود. در این روز می بایست از نوآوری و فناوری هایی رونمایی کنیم که ساخت ایران هستند. در این روز حق نداریم کپی برداری و مهندسی معکوس را ارایه دهیم، بلکه باید دستاوردهای نوین را ارایه کنیم. برای آنکه در این روز شرمنده نباشیم، باید قدر نیروهای انسانی با استعداد را بدانیم، برای آنها ظرفیت و فرصت ایجاد کنیم تا در مدت یک سالی که فرصت داریم، حرفی نو برای گفتن داشته باشیم. باید از مرزهای شعار بیرون بیاییم و اگر اقدامی انجام داده ایم، گزارش بدهیم. نوآوری و فناوری روی کاغذ و در شعار گره ای از مشکلات حل نمی کند.
عاجز در تولید
البته وضعیت به اندازه ای خراب است که از خیر نوآوری گذشته ایم و کار بجایی رسیده که حتی تامین قعطات و تولیدات 10 سال قبل نیز در روز نوآوری و فناوری قابل احترام و تقدیر است. با نگاهی به صنایع کشور متوجه می شویم که تا چه اندازه بحران جدی داریم. هنوز نمی توانیم صفر تا صد یک خودرو، یک لوازم خانگی، یک گوشی موبایل و… را تولید کنیم. در حالی که گردش مالی بسیاری از صنایع چشمگیر است و بازار گسترده ای دارد، چشم به شرکتهای خارجی بسته ایم تا صنایع دیگر کشورها دست به تولید بزنند و با هزاران ترفند، تحریم ها را دور بزنیم و آن محصول را وارد کشور کنیم. اگرچه محصولات بسیاری با برند ایرانی بفروش می رسد، اما در واقع سرهم بندی قطعات خارجی است و به کشورهایی وابسته هستیم که روزگاری دست به سینه مقابل صنعتگران ایرانی می ایستادند.
همچنان در مرز وابستگی
چرا هنوز نتوانسته ایم خودرو با کیفیت و ارزان قیمت تولید کنیم و تن به خودروهای بی کیفیت و پرمصرف چینی داده ایم؟ چرا با وجود شرکتهای بزرگ تولیدکننده لوازم خانگی، هنوز برای تولید تلویزیون، یخچال، لباسشویی، ظرفشویی و بسیاری موارد دیگر به خارج وابسته هستیم. چرا فروشنده لوازم خانگی به خریدار اعلام می کند قطعات لوازم خانگی که در ایران تولید می شود، چینی البته از نوع بی کیفیت است؟ چرا خودروها در پارکینگ ها دپو می شود و هنگامی که تصاویر انها در فضای مجازی منتشر می شود، مدیران خودروسازی ها اعلام می کنند بدلیل نبود قطعه، خودروها در پارکینگ ها خاک می خورد. چرا سالانه بیش از جمعیت کشور، گوشی تلفن همراه وارد کشور می شود و بر اساس آمار منتشرشده از سوی گمرک، در سال ۱۴۰۲ بیش از ۱۴ میلیون و ۶۸۸ هزار گوشی با ارزش ۳ میلیارد و ۲۰۲ میلیون دلار وارد کشور شده است. البته اینها بخشی از مشکلات است و آمارها در بخشهای دیگر نیز بدین اندازه خجالت آور است.
نبود درک درست
به نظر می رسد درک درستی از مفهوم نوآوری و فناوری ایران ساخت نداریم، زیرا به جای آنکه خلاقیت در تولیدات مورد نیاز مردم را در این روز رونمایی کنیم، از افزایش بالای جرم و بزهکاری سخن به میان می آوریم. گویا مسیر را اشتباه رفته ایم و به جای آنکه از نوآوری در عرصه های تولید برای رفع نیاز مردم خبر بدهیم، از انواع نوآوری در اختلاس، کلاهبرداری، سرقت، کیف قاپی و … خبر می شنویم. روزی نیست که از پشت سرگذاشتن مرزهای اخلاقی و انسانی خبر نشنویم. جرم هایی که روزگاری فقط در فیلم ها و سریالهای غربی دیده و شنیده می شد، امروزه در کشورمان به وفور اتفاق می افتد، جرم هایی که حتی زشتی آن نیز مطرح نیست.