به گزارش پول نیوز، جام جم : در جهان روزانه بيش از 8000 نفر بر اثر ايدز جان خود را از دست مي دهند و تقريبا 14000 عفونت جديد در هر روز رخ مي دهد. پيش بيني مي شود تا سال 2020 خسارت اقتصادي ناشي از ايدز در كشورهايي كه درصد مبتلايان آنها بالاست به 20 درصد توليد ناخالص ملي آن كشورها برسد. تا سال 2012ميلادي شمار فوت شدگان ناشي از بيماري ايدز به 2 ميليون و 400 هزار نفر مي رسد.
در سال 1981 ميلادي براي اولين بار، پزشكان برخي از علائم نقص هاي ايمني را كه معمولا در كودكان مبتلا به بيماري هاي مادرزادي سيستم ايمني مشاهده مي شد، در افراد بالغ جوان ديدند. اين موضوع موجب تعجب پزشكان شده بود.
به همين علت، مجموعه اين علائم ناشناخته را نشانه هاي نقص ايمني اكتسابي يا به طور مخفف ايدز نامگذاري كردند؛ اما از آغاز كشف اولين مبتلايان در خرداد سال 1360 تاكنون، دانسته هاي بشر درباره اين بيماري بسيار افزايش يافته است.
امروزه بيماري ايدز از يك مشكل بهداشتي درماني فراتر رفته و ابعاد اجتماعي، فرهنگي و اقتصادي آن جهان را فراگرفته است. شايد روزي كه براي اولين بار كلمه ايدز در پزشكي ابداع شد، تصور نمي شد اين بيماري روزي به دغدغه مديران سلامت جهان تبديل شود.
اما هم اكنون ايدز مهم ترين بيماري قرن حاضر است كه نظر دولتمردان دنيا را به خود معطوف كرده است. در سراسر جهان بيش از 65 ميليون نفر مبتلا شده و حدود 25 ميليون نفر بر اثر اين بيماري تا به حال فوت كرده اند.
آمار مبتلايان
تا سال 1368، 86 مورد مبتلا به عفونت اچ.آي.وي در كشور شناخته شده بود. در سال 1372 اين رقم به 296 رسيد (تقريبا 5/3 برابر شد.) در سال 1375، عدد 594 براي اين موضوع اعلام شد.
در سال 1378 اين ميزان به 2176 نفر رسيد. در سال 1381 به طور رسمي 5332 نفر مبتلا اعلام شد (24 درصد افزايش نسبت به سال قبل.) در تير سال 83، اين رقم به 7 هزار و 108 مورد رسيد.
در آذرماه سال 1384 آمار مبتلايان 12 هزار و 557 نفر اعلام شد و تا اول فروردين سال 1385 تعداد 13040 نفر بيمار مبتلا به ايدز ثبت شدند. در مهر 86 نيز اين آمار 16 هزار و 90 نفر اعلام شد.
براساس آمار اعلام شده از سوي وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، تا اول تيرماه 1387 در مجموع 17 هزار و 815 نفر مبتلا به ويروس ايدز يا بيمار ايدزي در كشور شناسايي شده اند كه 8/93 درصد آنان را مردان و 6.2 درصد را زنان تشكيل مي د هند.
اين آمار تا ابتداي مهرماه امسال به 18 هزار و 320 نفر رسيد كه در همين مدت حدود 2 هزار و 800 نفر فوت كرده اند.
3/41 درصد از مبتلايان به ويروس ايدز در گروه سني 34 الي 25 سال قرار دارند كه بالاترين نسبت ميان گروه هاي سني را به خود اختصاص مي دهند.
الگوي انتقال ويروس ايدز در دنيا بيشتر از طريق تماس جنسي است، ولي در ايران بيشترين الگوي انتقال از سوي مصرف كنندگان سرنگ و وسايل تزريق موادمخدر به صورت مشترك است.
علل ابتلا به ايدز نيز به ترتيب شيوع، استفاده از تزريق مشترك در مصرف كننندگان تزريقي مواد با 5/68 درصد، رابطه جنسي با 7/7 درصد، دريافت خون و فرآورده هاي خوني با 4/1 درصد و 6/0 درصد نيز از راه انتقال مادر به كودك بوده است. همچنين راه انتقال در 8/21 درصد از مبتلايان نامشخص اعلام شده است.
آنچه درخصوص اين آمار قابل توجه است، اين كه آمارهاي متفاوتي از مراجع مختلف به گوش مي رسد و اين پرسش را بوجود مي آورد كه چرا آمارها در مورد شمار مبتلايان به ايدز متفاوت است و آيا در اين زمينه پنهانكاري وجود دارد؟
در حقيقت هيچ تفاوتي در آمارها وجود ندارد؛ در آمارهايي كه ارائه مي شود افراد شناسايي شده اند كه آزمايش شده و بيماري آنها به يقين رسيده است، اما در اين ميان تعدادي هستند كه تست مثبت نمي شوند.
برآورد تعداد مبتلايان در تمام جوامع بر مبناي گروه هاي پرخطر است؛ اين كه چقدر معتاد و چقدر گروه هاي پرخطر وجود دارد.
وزارت بهداشت هر 3 ماه يكبار آخرين آمار مربوط به موارد مبتلا به ويروس ايدز يا اچ.آي.وي را كه در سراسر كشور شناسايي شده است اعلام مي كند اما اين آمار موارد ناقل شناسايي نشده را شامل نمي شود.
براساس روش هاي آماري كه از سوي مراجع بين المللي از جمله سازمان ملل معرفي شده است و با توجه به آمار موارد شناسايي شده اين بيماري در كشور، حدود 70 هزار نفر اكنون در ايران ناقل ويروس ايدز هستند كه بيش از 50 هزار نفر آنها اكنون از بيماري خود بي اطلاع هستند و مي توانند اين بيماري را به ديگران منتقل كنند.
روزي براي مبارزه
سال 1988 طي نشستي در شهر لندن، سران و وزيران بهداشت 140 كشور جهان گردهم آمده و به اتفاق آرا، اول دسامبر (يازدهم آذر) را به نام روز جهاني ايدز نامگذاري كردند.
نامگذاري اين روز فرصتي براي دولت ها فراهم كرد تا برنامه هاي خود را براي مبارزه با ايدز اعلام كنند البته اين برنامه ها تنها مربوط به دولت ها نيست بلكه تمامي موسسات غيردولتي و سازمان هاي محلي نيز مي توانند در اين حركت مهم شركت كنند و عليه اين بيماري به مبارزه بپردازند.
به دنبال آن در سي و هشتمين مجمع عمومي سازمان ملل در 27 اكتبر همان سال، سازمان بهداشت جهاني بر اهميت تداوم اين مناسبت تاكيد كرد. از آن زمان تاكنون هر ساله يك موضوع براي محوريت فعاليت ها انتخاب مي شود.
روز جهاني ايدز از سال 1988 نه تنها به دليل افزايش بودجه ها بلكه براي افزايش آگاهي، آموزش و مبارزه با تبعيض ها تعيين شد.
همچنين اهميت روز جهاني ايدز در اين است كه به عموم مردم ياد آور مي شويم كه ويروس ايدز از بين نرفته است و هنوز كارهاي زيادي است كه بايد انجام شود.
عشق، خشم و خطر
در سال1991 گروهي از هنرمندان كه بسياري از دوستان آنها بر اثر ابتلا به ايدز جان خود را از دست داده بودند، با تاسيس گروه ايدز تجسمي در شهر نيويورك تصميم گرفتند با به خدمت گرفتن هنر، به نبرد با اين بيماري مرگبار بپردازند.
اولين بار آنان بودند كه روبان قرمز را به عنوان نشان گروه خود انتخاب كردند. اين علامت براي اولين بار در مراسم اهداي جايزه توني مورد توجه قرار گرفت.
اين سمبل در مراسم دوشنبه عيد پاك سال 1992 وارد اروپا شد. در اين مراسم كه در استاديوم ويمبلي شهر لندن برگزار شد ، حدود 100 هزار روبان قرمز بين تماشاچيان توزيع شد. بيش از يك ميليارد تماشاگر تلويزيوني از 70 كشور جهان شاهد برگزاري اين مراسم بودند.
پاتريك اوكانل، بنيانگذار گروه ايدز تجسمي هنوز هم روي تك تك لباس هاي خود يك روبان قرمز دارد و البته خود او هم به ايدز مبتلاست.
به اعتقاد اوكانل، روبان قرمز اثر هنري چشمگيري در دوران پست مدرن است و به اين ترتيب بود كه روبان قرمز به سرعت به نماد زيباي يك بيماري زشت مبدل شد.
قرمز رنگي است كه جلب توجه مي كند و همچنين حسي پرشور را القا مي كند. قرمز همچنين رنگ خون است و همين طور رنگ عشق، عشق و مدارا با بيماران.
قرمز رنگ خشم نيز هست، خشمي كه از ناتواني در برابر اين بيماري و نبودن امكان بهبود و درمان قطعي بيماران نشات مي گيرد. قرمز علامت خطر نيز هست. خطري كه بي توجهي به آن به منزله ناديده گرفتن يكي از بزرگ ترين معضلات جهاني است.
موج سوم
موج اول انتقال ايدز از طريق فرآورده هاي خوني آلوده در ايران سپري شد. اكنون در موج دوم انتقال اين بيماري از طريق اعتياد تزريقي هستيم ؛ اما با توجه به وجود گروه بزرگ جوانان كه رفتارهاي پرخطر دارند، در آينده با موج سوم اين بيماري از طريق ارتباط جنسي مواجه مي شويم.
تا سال 1365 عمده ترين راه انتقال ويروس ايدز از طريق فرآورده هاي خوني آلوده وارداتي بود، اما از اين سال به بعد استفاده از سرنگ و سوزن مشترك بين معتادان تزريقي به اصلي ترين راه انتقال اين بيماري تبديل شد.
اكنون از طرفي شاهد انتقال اين بيماري به همسران معتادان تزريقي و نزديكان آنها و نيز رفتارهاي پرخطر در بين نسل جوان هستيم و اولين آثار و علايم موج سوم اين بيماري از طريق جنسي نمايان شده است.
البته هنوز اعتياد تزريقي مهم ترين عامل انتقال اين بيماري در كشور محسوب مي شود. اگر 200 هزار مصرف كننده تزريقي مواد با شيوع 5 تا 25 درصدي ايدز در آنان، همراه با اين واقعيت كه نيمي از آنان از نظر جنسي فعال هستند را در نظر بگيريم، نگراني از گسترش موج سوم اپيدمي ايدز بسيار جدي خواهد بود.
روش هاي انتقال ويروس
يكي از موارد مساله ساز در بيماري ايدز پندارهاي غلط درخصوص انتقال اين بيماري است. در جامعه ما به غلط بي مبالاتي جنسي را عامل ابتلاي تمامي بيماران مي دانند.
جالب تر اين است كه حتي از دست دادن با اين افراد وحشت دارند! اگر تماس جنسي را عامل ابتلا مي دانيد، پس چرا ديگر از دست دادن هراس داريد؟! از نظر علمي تا به حال 4 روش براي انتقال اين ويروس شناخته شده است:
1- آميزش جنسي با فرد آلوده (از مرد به زن، از مرد به مرد و از زن به مرد)
2- استفاده مشترك از سرنگ و سوزن آلوده براي تزريق و يا استفاده مشترك از وسايل برنده مثل تيغ.
3- انتقال خون و فرآورده هاي خوني آلوده به ويروس اچ.آي.وي
4- انتقال ويروس اچ.آي.وي از مادر آلوده به كودك در دوران بارداري، زايمان و شيردهي.
پيشگام شويم
هر ساله براي روز جهاني ايدز شعار خاصي در نظر گرفته مي شود. شعار سال 2007 نيز «در برابر گسترش ايدز پيشگام شو» بود.
براي امسال شعار روز جهاني ايدز عبارت «پيشگام شويم، توانمند كنيم، تحقق بخشيم» در نظر گرفته شده است.
اين يك واقعيت است كه ايدز نه واكسن دارد و نه براي آن حداقل تاكنون درمان قطعي پيدا شده است. هر كدام از افراد جامعه بايد خود را از ابتلاي به اين بيماري محافظت كند.
متوسط هزينه درمان يك مبتلا به ايدز در ايران سالانه 5 ميليون تومان برآورد مي شود. با اين ميزان هزينه مي توان يكصد هزار بروشور با هدف آگاه سازي جوانان و نوجوانان چاپ و منتشر كرد، به عبارت ديگر، درمان يك مبتلا معادل آگاه سازي يكصد هزار جوان و نوجوان ايراني هزينه دارد.
بدون درمان دارويي، به طور متوسط طي 10 سال آلودگي به ويروس ايدز به سمت بيماري ايدز پيش مي رود كه البته اين مدت 10 سال براي فردي است كه تغذيه مناسبي دارد، اما فردي كه فقير است و تغذيه خوبي ندارد ممكن است بسيار سريع تر به سمت ايدز و نهايتا مرگ پيش برود.
درمان دارويي ضدويروس مي تواند مدت زمان بين آلودگي با ويروس و شروع ايدز را طولاني تر كند. داروهاي جديدي توليد شده اند كه با مصرف آنها، فرد آلوده به HIV مي تواند مدت زمان طولاني قبل از ايجاد ايدز زندگي كند.
اما اين دارو ها بسيار گران و كمياب بوده و در بسياري از كشورهاي فقير در دسترس نيست و آلوده شدگان در اين كشورها، سريع تر به سمت مرگ پيش مي روند.
خطر در كمين ما
در ايران ميزان شيوع ايدز در سطح پاييني است و هنوز مشكلات اقتصادي و اجتماعي، خود را نشان نداده است، ولي در آينده شايد چنين نباشد. خطر همه گيري ايدز در ايران جدي است.
بايد بدانيم اين مشكلات در كنار ماست و ما را تهديد مي كند زيرا كشور ما در منطقه اي واقع شده كه از پرجمعيت ترين و فقيرترين مناطق جهان است و براساس نظر سازمان بهداشت جهاني با دارا بودن پايين ترين معيارهاي اقتصادي و انساني، امكان همه گيري آلودگي و بيماري ايدز در قرن بيست و يكم در آن بسيار زياد است.
بايد توجه داشت مداخله فوري در گروه هاي پرخطر و بويژه معتادان تزريقي به همراه رعايت سخت و قانونمند روابط جنسي و پايبندي به اصول مقدس زناشويي و ارزش هاي اخلاقي تنها سد مطمئن در مقابل گسترش آلودگي در جامعه است.
با اين اوضاع و احوال آمار مبتلايان به اين ويروس و اين بيماري در ايران با تمام نقص و كمبود در گردآوري نمونه و موثق بودن، نشان از رشد اين بيماري دارند.
ممكن است ما هنوز در مقايسه با برخي كشورهاي اروپايي، آمريكايي و بويژه آفريقايي كه در وضعيتي بحراني به سر مي برند، در موقعيتي به ظاهر كم خطر باشيم، اما به هيچ وجه نبايد رشد ابتلا به بيماري در سال هاي اخير، رشد رفتارهاي پرخطر (بويژه در بين جوانان) و خطر همه گير شدن به علت كمبود دانش در مورد بيماري را ناديده گرفت.
برنامه اي براي مبارزه
كليات برنامه دوم مبارزه با ايدز در كميته ملي مبارزه با ايدز تصويب شد. با اجراي اين برنامه انتظار مي رود دسترسي به افراد در معرض يا پرخطر سخت در دسترس افزايش مي يابد.
در برنامه «استراتژيك دوم كنترل گسترش عفونت ايدز» به طور پررنگ تر به افراد سخت در دسترس از جمله گروه هايي از زنان در معرض خطر يا پرخطر، برخي از معتادان تزريقي و گروه هاي داراي رفتارهاي پرخطر يا در معرض خطر ساكن در حاشيه شهرها توجه شده است.
رئوس برنامه استراتژيك دوم مبارزه با ايدز، افزايش دسترسي به خدمات بهداشتي، گسترش مراكز بهداشتي، ارتقاي كيفي پيشگيري و درمان، گسترش تيم هاي سيار ارائه كننده خدمات همسان، كاهش انگ و تبعيض در جامعه با كمك رسانه هاست. همچنين در اين برنامه تلاش مي شود نگاه جرم نگري به مبتلايان، به نگاه بيمارنگري تبديل شود.
در اين برنامه پيش بيني شده از گروه هاي همسان به منظور آموزش افراد و راه اندازي مراكز درمان گذري اعتياد استفاده شود.
گروه هاي همسان به علت داشتن وجوه مشترك توان برقراري ارتباط راحت تر با افراد سخت در دسترس را دارند و مي توانند آموزش هاي لازم را به آنها انتقال دهند.
همچنين با راه اندازي مراكز درمان گذري اعتياد و ترغيب معتادان تزريقي به بهره گيري رايگان از خدمات بهداشتي، به طور قطع شناسايي اين افراد نيز بيشتر امكان پذير مي شود.
در حاشيه شهرها به علت نبود تسهيلات، دسترسي نداشتن به مراكز بهداشتي و فقر، امكان بروز اعتياد تزريقي و افراد داراي رفتارهاي پرخطر جنسي بيشتر است؛ اما در عين حال در اين مناطق گروه هاي سالم جامعه نيز بسيار مشاهده مي شوند و منظور از توجه بيشتر به مناطق حاشيه شهرها گروه هاي در معرض خطر يا پرخطر اين مناطق است.
مبارزه موفق
در رتبه بندي جهاني، بيماري ايدز به مناطقي با شيوع پايين، متمركز و داراي گروه هاي پرخطر بيماري و مناطقي با ورود بيماري به جامعه عمومي تقسيم شده است.
بر اين اساس ايران در گروه اپيدمي متمركز در سطح جهاني قرار دارد. تلاش ها و فعاليت هاي آموزشي و درماني بسياري از دهه 1360 هجري شمسي كه نخستين مورد از آلودگي به ايدز در ايران در يك پسربچه 6 ساله هموفيلي در مركز طبي كودكان قريب ديده شد تا امروز صورت گرفته است.
مجموع اين تلاش ها باعث شده تا ايران در ميان ديگر كشورهاي جهان درخصوص مبارزه، پيشگيري و كنترل بيماري ايدز جايگاه ممتازي پيدا كند و كشورهاي منطقه هر ساله براي مشاهده فعاليت هاي اين كشور به ايران سفر كنند و از نزديك با برنامه هاي پيشگيرانه ايران آشنا شوند.
كشور ما تنها كشوري در منطقه است كه تمام هزينه هاي درمان بيماران ايدزي را پرداخت مي كند و درمان براي اين بيماران رايگان است.
حدود 40 تا 45 درصد اعتبارات كنوني مبارزه با ايدز وزارت بهداشت براي تامين داروهاي رايگان بيماران و مابقي در جهت فعاليت هاي آموزشي هزينه مي شود.
هم اكنون استان هاي كرمانشاه، اصفهان، فارس، لرستان، مركزي و خراسان رضوي، رتبه هاي بهتري نسبت به ديگر استان ها درخصوص مباحث پيشگيري، كنترل و مبارزه با ايدز دارند.
ضرورت فرهنگ سازي
منزوي كردن افراد مبتلا به ايدز از جامعه باعث مي شود احساس كنند با مراقبت از خود يا ديگران چيزي را به دست نمي آورند و اين مساله مانع بزرگي در راه شناسايي و داوطلبانه اين بيماران و گسترش اين بيماري است.
در برابر وجود سياست ها و قوانيني براي كاهش انگ اجتماعي اين بيماري مي تواند محيطي قابل اعتماد براي همكاري و اعتماد متقابل ايجاد كند كه براي اين بيماري حياتي است.
وجود قوانيني در بعضي كشورها مانند هند و مصر مبني بر مجرم بودن افراد مبتلا به ايدز و دستگيري آنها باعث مشكلاتي در درمان بيماري و پيشگيري از آن مي شود.
بيماران مبتلا به اين ويروس حق دارند يك زندگي عادي بدون داشتن برچسبي منفي و رفتار تبعيض آميز جامعه داشته باشند كه اين مساله طيف وسيع اين بيماران در همه گروه هاي سني و هر جنسيتي را شامل مي شود. مبتلايان و آسيب ديدگان اين بيماري را بايد حمايت كرد.
انگ زدايي از آنان و آموزش صحيح به منظور عدم گسترش بيشتر، ارائه خدمات مناسب براي بيماران و مشاوره خانواده آسيب ديدگان در جلوگيري از گسترش ايدز بسيار موثر است.
فردي كه به هر علت مبتلا به اين بيماري شده، عملا ديگر جايي در جامعه ندارد. آيا اين فرد واقعا در روابط عادي و كاري خود مي تواند مشكلي براي ديگران ايجاد كند؟ جواب اين سوال منفي است.
در حال حاضر بيان اين كه ايدز يك بيماري است و نه جرم، از ملزومات جامعه است و در اين ميان رسانه ملي مي تواند همچون مساله اعتياد، نقش موثري ايفا كند كه مردم بپذيرند فرد بيمار نيازمند درمان است و تفكري كه اين بيماري اجتماعي را در ذهن بيشتر مردم يك جلوه مي دهد، در مسير درست قرار گيرد.
مشكلي براي تمام جامعه
از ايدز بارها گفته شده، از اين كه راه هاي انتقال آن كدام است و چگونه مي توان خود را در مقابل اين ويروس مهلك محافظت كرد. همچنين بر اين نكته بارها تاكيد شده كه براي كنترل اين بيماري نياز به آموزش و اطلاع رساني وسيع بخصوص در ميان جوانان است.
ايدز يك مساله بهداشتي و درماني محض نيست و همه بخش هاي جامعه درگير اين مساله هستند. به همين سبب همراهي تمام آحاد جامعه از جمله روحانيون و رهبران مذهبي، مسوولان و سياستمداران، زنان و كودكان و جوانان براي پيشگيري از اين بيماري لازم است.
بدون ترديد ارتباط سالم ميان افراد خانواده، رفتار صحيح و سالم اجتماعي، اعتقادات مذهبي، ارزشي و فرهنگي در كنار آموزش صحيح، بازوي توانمند مقابله با اين بيماري است.
ايدز ممكن است در نزديكي ما باشد، پس مراقب باشيم و براي مقابله پيشگام شويم، هر كجا كه هستيم.