سازمان تامین اجتماعی نگران بقا

به گزارش پول نیوز ، سالهاست معنا و مفهوم سرمایه تغییر کرده و نیروی انسانی به عنوان یک ابرسرمایه مطرح می شود. اگرچه سرمایه، نقدینگی، ماشین آلات، مواد اولیه و بسیاری گزینه ها باید به بهترین نحو ممکن کنار یکدیگر قرار گیرد تا تولید شکل بگیرد، اما قراردادن تمامی این گزینه ها کنار یکدیگر، به اندیشه و قدرت مدیریت نیاز دارد که منجر به نقش آفرینی نیروی انسانی می شود.

تفاوتی نمی کند که نیروی انسانی را به عنوان سرمایه گذار، مدیر یا کارگر تعریف کنیم، زیرا هر کدام در هر جایگاه باید بتوانند به بهترین شکل ممکن عمل کنند تا یک بنگاه اقتصادی به شکوفایی برسد. البته نیروی انسانی در گام نخست باید آرامش و آسایش روحی روانی داشته باشد تا بتواند از عهده انجام وظیفه بر بیاید که در عمل چنین مهمی صورت نمی گیرد. از نبود امنیت شغلی تا نگاه ابزاری به نیروی انسانی باعث ناامیدی می شود و آنچه زیان می بیند، تولید و سوددهی بنگاه اقتصادی است. باید بپذیریم نبود انگیزه ناشی از مشکلات محل کار، چالشهای بسیاری را رقم می زند.

از آنجا که مدیریت جهانی به اهمیت نیروی انسانی پی برده، ایجاد انگیزه در بالاترین سطح در دستور کار قرار گرفته است. اما واقعیت اینجاست که کارفرما تا اندازه ای می تواند در اندیشه آرامش و آسایش نیروی انسانی باشد و بیش از آن، بنگاه اقتصادی را با چالش رو به رو می کند. به همین دلیل سازمانهای حمایتگر وارد عرصه شده اند که سازمان تامین اجتماعی در صدر آنها قرار دارد.

سازمان تامین اجتماعی در دو بخش بیمه ای و درمانی خدمات مناسبی به بیمه شدگان ارایه می دهد که با وجود خدمات گسترده این سازمان، شاید درک درستی از عملکرد و جامعه تحت پوشش آن نباشد.

از آنجا که امنیت شغلی بزرگترین چالش نیروی کار است و نگرانی از اخراج همواره روح و روان نیروی کار را می آزارد، بر اساس قانون، هر فردی که در هر کارگاهی مشغول بکار شود، در گام اول باید بیمه شود. بیمه تامین اجتماعی از چند زاویه قابل ارزش‌گزاری است. اول اینکه در صورت اخراج نیروی کار، تا زمانی که فرد شغل دیگری پیدا کند، از بیمه بیکاری استفاده می کند.

نکته دیگر استفاده از خدمات درمانی رایگان است. سازمان تأمین اجتماعی با ۴۰۴ مرکز درمانی ملکی در سراسر کشور شامل ۷۹ بیمارستان و ۳۲۵ مرکز خدمات سرپایی، به صورت رایگان به بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی خدمات می‌دهد. اما سازمان تامین اجتماعی درمحل هایی که امکان ساخت بیمارستان یا درمانگاه ندارد، با بیش از ۵۲ هزار مرکز درمانی در سراسر کشور قرارداد همکاری دارد که شامل بیمارستان‌ها، درمانگاه‌ها، مطب‌ها، داروخانه‌ها و مراکز پاراکلینیکی می شود.

اما آمارها بهتر می تواند به ترسیم نقش سازمان تامین اجتماعی بپردازد. بر اساس قانون استخدام، افراد در قالب استخدام کشوری، لشکری و تامین اجتماعی رابطه کاری خود را تعریف می کنند. از آنجا که استخدام لشکری حساسیت های خاص خودش را دارد، آماردهی در این حوزه بسادگی امکان پذیر نیست. اما حدود دو میلیون و 300 هزار تن با قانون استخدام کشوری رابطه کاری خود را با دستگاههای دولتی تعریف کرده اند که یک میلیون و 760 هزار بازنشسته نیز به این افراد اضافه می شود تا در مجموع سه میلیون و 960 هزار بیمه شده و بازنشسته در این قالب رابطه کاری داشته باشند. در حالی که بیش از 17 میلیون ایرانی بیمه شده سازمان تامین اجتماعی هستند و سازمان حدود 4 میلیون و 500 هزار مستمری بگیر دارد که ماهیانه حقوق خود را دریافت می کنند. آماری که نشان می دهد نیروی کار پس از پایان دوران اشتغال، می تواند نسبت به آینده برنامه ریزی داشته باشد. در نهایت سازمان تامین اجتماعی به بیش از 44 میلیون ایرانی خدمات بیمه ای و درمانی می دهد که در قالب شاغل، بازنشسته، از کارافتاده، بازمانده و خانواده های آنها تعریف می شود.

نکته مهمتر آنکه دولت به سمت آن می رود تا رابطه کاری تمامی کارکنان و کارگران خود را در قالب کارگر و کارفرما با قانون سازمان تامین اجتماعی تعریف کند و در نتیجه در آینده نزدیک، تمامی نیروهای کار و خانواده های آنها و بازنشستگان تحت پوشش تامین اجتماعی قرار خواهند گرفت.

اما سازمان تامین اجتماعی یک نهاد عمومی غیر دولتی است که بر مبنای درآمد هزینه فعالیت می کند و هیچ بار مالی بر دوش دولت ندارد، بنابر این دولت تمایل بسیاری بر تقویت تامین اجتماعی دارد تا بار سنگینی را از دوش خود بردارد. امروزه دولت سالیانه بیش از 200 هزار میلیارد تومان بابت مستمری بازنشستگان صندوق کشوری می پردازد و البته مبالغ کلانی بابت مدیریت صندوق بازنشستگی کشوری نیز پرداخت می کند که اگر از این پس رابطه استخدامی خود با کارکنان را در قالب تامین اجتماعی تعریف کند، شاهد تقویت بیشتر تامین اجتماعی خواهیم بود.

با وجود این همه مزیت و خدماتی که سازمان تامین اجتماعی ارایه می دهد، متاسفانه دولت نهایت کم لطفی و بی مهری را با این سازمان دارد. در حالی که دولتها همواره بار خود را بر دوش سازمان تامین اجتماعی گذاشته اند، نهایت کم لطفی را با این سازمان داشته اند به نوعی که امروزه دولت نزدیک به 980 هزار میلیارد تومان به سازمان بدهکار است. در دوران کرونا مراکز درمانی سازمان به یاری مردم آمد و هزینه های سنگینی بابت درمان کرونا پرداخت که دولت هنوز ریالی بابت آنها پرداخت نکرده است. بانک رفاه کارگران که 100 درصد آن متعلق به کارگران و بیمه شدگان است، به حراج گذاشته شده و اصرار بیهوده ای بر واگذاری بنگاههای اقتصادی شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی(شستا) صورت می گیرد.

با نگاهی دقیق و کارشناسی به بیمه تامین اجتماعی، متوجه می شویم چالشهای بسیاری متوجه سازمان تامین اجتماعی است که ریشه تمامی آنها در تصمیمات نمایندگان مجلس و اجرای سلیقه ای دولتها داشته است. در نتیجه تصمیمات غلط ، سازمان تامین اجتماعی در آستانه بحرانی جدی قرار دارد به نوعی که ماهیانه 100 هزار میلیارد تومان درآمد و 130 هزار میلیارد تومان هزینه دارد، آماری که حکایت از کسری بودجه 30 هزار میلیارد تومانی در ماه دارد.

واقعیت این است که زنگ خطر بصدا درآمده و دولت باید بهوش باشد و بداند که اگر وضعیت سازمان تامین اجتماعی به همین روال ادامه یابد، در آینده ای نه چندان دور باید پاسخگوی 44 میلیون جمعیت ایران باشد که ناامید از سازمان تامین اجتماعیف برای دریافت حقوق، مستمری، درمان و بسیاری حقوق قانونی دیگر، در بهارستان و پاستور مقابل مجلس شورای اسلامی و دولت تجمع صف می کشند.