به گزارش پول نیوز، جام جم : تغيير واحد پول ملي تاكنون در بيش از 50 كشور جهان انجام گرفته است. با توجه به اين كه اين سياست هم اكنون يكي از برنامه هاي در دستور كار بانك مركزي و كارگروه طرح تحول اقتصادي براي سامان دادن به وضعيت بازار پولي كشور است، نگاهي به تجربه چند كشور كه از سال 1980 تاكنون و بويژه در دهه 1990 واحد پول خود را به شيوه حذف صفر تغيير داده اند، مي تواند ديد مناسبي به مسوولان و سياستگذاران پولي كشور بدهد.
آرژانتين – برزيل – مكزيك
كشورهاي آرژانتين، برزيل و مكزيك براي ساده سازي محاسبات پولي و ثبت ارقام مالي خود چندين بار واحد پول ملي خود را تغيير دادند. تغيير در واحد پول ملي از سوي اين كشور ها، بيش تر به دليل بحران هاي نفتي در كشورهاي منطقه امريكاي لاتين بوده است.
اين تغييرات در واحد پول ملي را كشورهاي مذكور در سال هاي مختلف (آرژانتين 1992 حذف 4 صفر)، (برزيل 1993 حذف 3 صفر) و (مكزيك 1991 حذف 3 صفر) پس از گذراندن دوره هاي تورمي شديد انجام داده اند كه بيشتر اين تورم ها ناشي از بحران نفتي در سال 1970 و ناتواني در پرداخت بدهي هاي خارجي در دهه 80 بود.
مطالعه نرخ تورم كشورهاي آمريكاي لاتين (آرژانتين، برزيل، مكزيك) در فاصله سال هاي 1998 – 1980 حاكي از آن است كه در سال هاي پيش از تغيير واحد پول ملي، اين كشور ها با ابرتورم چندصد درصدي و طولاني در اقتصاد مواجه بوده اند و دليل عمده تغيير واحد پول ملي اين كشور ها همين امر بوده است.
بوليوي
كشور بوليوي نيز براي مقابله با ابرتورم و آثار منفي ناشي از آن، سياست هايي را اتخاذ كرد كه يكي از آن سياست ها تغيير واحد پول ملي در سال 1985 بود. در اين اقدام اين كشور 6 صفر از واحد پول ملي خود را حذف و واحد پول جديدي (بوليويانو) را كه معادل يك ميليون پزوي قديم است، جايگزين واحد پول قديم خود كرد.
بررسي تورم بوليوي در سال هاي 1995 – 1980 بيانگر آن است كه اين كشور نيز در سال هاي پيش از تغيير واحد پول ملي خود، دچار ابرتورم بوده كه يكي از دلايل عمده انتخاب سياست تغيير واحد پول توسط سياستگذاران در اين كشور، مقابله با اين امر بوده است.
بلغارستان
كشور بلغارستان نيز از كشورهايي است كه واحد پول ملي خود را تغيير داده است. سياستگذاران اين كشور براي آسان سازي فرايندهاي حسابداري، راحت شدن پرداخت هاي نقدي و حل مشكلات ناشي از واحد پول قديم، تصميم به تغيير واحد پول ملي گرفتند و در سال 1999 با حذف 3 صفر از واحد پول قديم خود، واحد پول جديد را جايگزين كردند. از ديگر دلايل اين تغيير، پيوستن به پول واحد اروپايي (يورو) بود.
در بلغارستان يكي از دلايل تغيير واحد پول ملي را مي توان به تورم شديد در بعضي سال ها نسبت داد. بررسي آمار و ارقام مربوط به نرخ تورم اين كشور در سال هاي 2001 – 1986 نشان دهنده تورم دائمي و در برخي سال ها، تورم چند صد درصدي، قبل از تغيير واحد پول است. بنابراين در اين كشور نيز تغيير واحد پول يكي از سياست هاي مقابله با ابرتورم بوده است كه به وسيله سياستگذاران اتخاذ شده است.
تركيه
تركيه در سال هاي اخير، پنجاهمين كشوري است كه پول خود را اصلاح كرده است. اين اقدام براي تسهيل محاسبات و پاكسازي آثار تورم گذشته و به اميد جلوگيري از بازگشت آن انجام گرفت.
تركيه توانست تورم 106 درصدي سال 1994 خود را در سال 2005 به 7/7 درصد كاهش دهد. تورم 30 ساله تركيه باعث شده بود مردم ميليوني و بانك ها تريليوني (هزار ميليارد) و يا كوادريليوني (هزارهزار ميليارد) محاسبه كنند.
يك مقام بانك مركزي تركيه از نظر فني و رواني اين اقدام را امري ضروري مي داند و معتقد است لير قديمي باعث مشكلات حسابداري، آماري، رايانه اي و سيستم پرداخت شده بود. شرايط تورمي كه از سال 1970 در تركيه آغاز شده بود سبب شد براي بيان ارزش هاي اقتصادي از ميليارد، تريليون و يا حتي كوادريليون استفاده شود.
در اين فرايند به تقاضاي پول نقد جامعه از طريق چاپ اسكناس هاي درشت تر پاسخ داده مي شد كه از سال 1981 هر دو سال يك بار صورت مي گرفت. نتيجه به آنجا انجاميد كه تركيه صاحب درشت ترين اسكناس جهان يعني اسكناس 20 ميليون ليري شد.
با توجه به مشكلات واحد پول اين كشور و ناتواني آن در انجام موفق وظايف خود (مثل انجام محاسبات، نگهداري حساب ها، ثبت آمار ها و پرداخت هاي نقدي در معاملات)، دولت تركيه از اول ژانويه سال 2005 ميلادي واحد پول خود را تغيير داد و اسكناس هاي جديد خود را با حذف 6 صفر از اسكناس هاي قديم به گردش درآورد.
در اين كشور نيز همانند ديگر كشورهايي كه واحد پول خود را تغيير داده اند، آمار و ارقام مربوط به نرخ تورم در سال هاي 2005 – 1986 حاكي از تورم شديد و مداوم در دوره هاي پيش از تغيير واحد پول در اقتصاد اين كشور است بنابراين تغيير واحد پول، يكي از سياست هاي اتخاذ شده به وسيله دولت تركيه براي پاكسازي آثار تورم شديد و مداوم در سال هاي گذشته و نيز تلاش براي جلوگيري از بازگشت آن بوده است.
روماني
در كشور روماني نيز سياستگذاران براي حل مشكلات در فرآيندهاي آماري و حسابداري و ثبت ارقام كه ناشي از كاهش ارزش پول بود، درسال 2005 به تغيير واحد پول ملي خود اقدام كردند و با حذف3 صفر از واحد پول ملي قديم، واحد پول جديد را جايگزين آن كردند.
از ديگر دلايل تغيير واحد پول ملي در كشور روماني، پيوستن واحد پول اين كشور به پول واحد اروپا (يورو) و نيز جلوگيري از آثار سوء تورم شديدي بود كه در سال هاي پيش از تغيير واحد پول، اقتصاد اين كشور به آن مبتلا بود.
با توجه به آمار و اطلاعات مربوط به نرخ تورم در كشور روماني در سال هاي 2005 – 1991 آشكار است كه اين كشور در چندين سال مداوم و در بعضي سال ها قبل از تغيير واحد پول خود، داراي نرخ تورم شديد و حتي بالاي 100 درصد بوده است. بنابراين يكي از علل عمده تغيير واحد پول در اين كشور، پاكسازي آثار تورم هاي شديد سال هاي گذشته و همچنين پيوستن به پول واحد اروپاست.
كره جنوبي
كشور كره جنوبي نيز در حال بررسي طرحي براي تغيير واحد پول ملي و انتشار اسكناس ملي درشت تر است. در اين رابطه بررسي هاي متعددي به وسيله صاحبنظران اقتصادي انجام شده و توافقاتي نيز درباره لزوم اقدام براي تغيير واحد پول در اين كشور به عمل آمده است.
علت عمده تغيير واحد پول در اين كشور، مشكلات به وجود آمده ناشي از واحد پول قديم در اقتصاد كره است. در حال حاضر توافقي ميان دولت و بانك مركزي كره جنوبي براي اجراي طرح تغيير واحد پول حاصل نشده است.
ديگر كشورها
در زمان ژنرال دوگل رئيس جمهور فرانسه، اصلاحات پولي در اين كشور انجام و 2 صفر از واحد پول ملي فرانسه حذف شد و اسكناس هايي به نام فرانك جديد منتشر شد كه هر صد فرانك قديم برابر يك فرانك جديد بود. اثر تورمي فرانك جديد را در آن زمان اقتصاددانان حدود يك الي 5/1 درصد پيش بيني مي كردند.
در روسيه پس از فروپاشي رژيم كمونيستي كه تورم شديدي را بر اثر آزادسازي قيمت ها به دنبال داشت، دولت به انتشار روبل جديد اقدام كرد كه هر هزار روبل جديد برابر يك روبل قديم بود. كشور افغانستان نيز يكي ديگر از كشورهايي است كه براي حل مشكلات حسابداري و پرداخت هاي نقدي و نيز كنترل نقدينگي كه ناشي از كاهش ارزش واحد پول قديم بود ، در سال 2002 با حذف 3 صفر از واحد پول قديم خود، واحد پول جديدي را جايگزين كرد.
آخرين اصلاح واحد پول ملي مربوط به جمهوري آذربايجان است كه از ابتداي سال 2006 هر 100 منات برابر يك منات جديد شد.