به گزارش پول نیوز، جام جم :بتازگي يكي از محققان دانشگاه علوم پزشكي شيراز براي اولين باردر دنيا توانسته است كه به جاي لاستيك و سيليكون بند از يك بافت زنده پاي شخص براي جراحي عضله مايل فوقاني چشم استفاده كند. دكتر محمد رضا طالب نژاد، دانشيار بخش چشم پزشكي دانشگاه علوم پزشكي شيراز و ابداع كننده اين شيوه توانسته است افرادي را كه انحراف عمودي چشم دارند و عضله مايل فوقاني چشم در آنها پر كارشده و براي نگاه كردن به پايين و خواندن و نوشتن دچار مشكل مي شوند، درمان كند.
وي در گفتگو با ما جزئيات بيشتري از اين شيوه را روشن مي كند.
استفاده از بافت زنده پاي فرد، كار جالبي به نظر مي رسد. انگيزه استفاده از عضله بافت ديگري از بدن براي درمان انحراف چشم چه بوده است؟
اين روش جراحي كه كاملا ابداعي است براي درمان A-Pattern X.T كه يك نوع انحراف چشمي است به كار مي رود. در اين نوع انحراف، چشم ها به خارج منحرف مي شود كه در نگاه به پايين انحراف بيشتر و در نگاه به بالا كمتر است و به اصطلاح حالت (A) دارد و اين انحراف معمولا همراه با پركاري عضله مايل فوقاني (S.O) است و براي اين كه حالتA در انحراف برطرف شود، بايد پركاري عضله مايل فوقاني را از بين برد.
يكي از راه هاي از بين بردن پركاري عضله مايل فوقاني، طويل كردن تاندون عضله است و تاكنون براي طويل كردن آن از يك باند لاستيكي به نام سيليكون باند (silicon band) استفاده مي شده كه توسط آقاي رايت (Wright) ابداع شده است. عوارض اين روش شامل احساس جسم خارجي توسط بيمار در گوشه داخلي چشم، بيرون زدن جسم لاستيكي، عفونت به وجود آمده در محل لاستيك و چسبندگي اين لاستيك به بافت هاي اطراف است.
چنين عوارضي بود كه ما را بر آن داشت تا از يك بافت زنده و مربوط به خود بيمار به جاي لاستيك سيليكون باند استفاده كنيم و آن غشاي ماهيچه پاي بيمار در ناحيه بالاي زانوست كه نام آن فاشيا لاتا است كه از اين بافت براي طويل كردن عضله مايل فوقاني و كم كردن پركاري آن براي اولين بار در دنيا استفاده كرديم.
پيوند ماهيچه پا به عضله چشم بيمار چطور صورت مي گيرد؟
ابتدا در قسمت بالاي زانوي بيمار برشي 2 سانتي متري ايجاد مي شود و فاشياي عضلات ران وي به اندازه 2 سانتي متر در يك سانتي متر جدا و سپس زخم پايش بخيه مي شود. آنگاه فاشياي بيمار كه فاشيا لاتا نام دارد به طول 9 6 ميلي متر (بسته به پركاري عضله S.O) و عرض 2 ميلي متر بريده و آماده مي شود.
سپس عضله پركار مايل فوقاني در چشم بيمار قطع و بافت فاشيا لاتا در اين قسمت گذاشته مي شود و دو طرف آن به دوطرف تاندون عضله با نخ غيرقابل جذب بخيه مي شود. بسته به ميزان پركاري عضله مايل فوقاني ميزان طويل كردن تاندون عضله با فاشيا لاتا بين 6 تا 9 ميلي متر است.
حالا چرا از عضله پا استفاده مي شود؟
فاشيا لاتا يك بافت فيبروالاستيك است كه از طرفي زنده و مربوط به خود بيمار است و امكان پس زدن توسط بدن وجود ندارد و از سوي ديگر مانند سيليكون باند، يك بافت سنتتيك نيست كه عوارض آن را داشته باشد.
بنابراين از يك بافت فيزيولوژيك مربوط به بدن خود بيمار براي طويل سازي عضله مايل فوقاني استفاده شده كه عوارض مربوط به سيليكون باند را ندارد و كاملا فيزيولوژيك است و چسبندگي، عفونت، بيرون زدگي و احساس جسم خارجي در چشم بيمار به وجود نمي آورد.
يعني از عضلات بخش هاي ديگر بدن نمي توان براي اين نوع جراحي استفاده كرد؟
اتفاقا از غشاي عضلات ديگر بدن مانند عضله تمپوراپس كه در ناحيه گيجگاهي وجود دارد نيز مي توان استفاده كرد، ولي برداشتن آن مشكل تر از فاشيا لاتاي پاست.
با توضيحاتي كه داديد به نظر نمي رسد كه بتوان براي همه افرادي كه دچار انحراف چشم هستند از اين شيوه استفاده كرد؟
خير اين روش همان طور كه شرح داده شد به منظور درمان پركاري عضله مايل فوقاني و در بيماراني كه انحراف به بيرون (X.T) به صورت A.pattern دارند، كاربرد دارد. همچنين در سندرم براون ( brown SX) نيز كارايي دارد كه در آن تاكنون از سيليكون باند استفاده مي شده است. بعلاوه مطالعه اي در دست اقدام داريم كه نتايج آن در آينده نزديك منتشر خواهد شد.
كاربرد اين شيوه چه مزيت هايي را نسبت به كاربرد پلاستيك يا سيليكون بند در جراحي عضله چشم بيمار دارد؟آيا بيماران پس از جراحي به اين شيوه دچار عوارض ناخواسته اي نمي شوند؟
خير. همان طور كه گفتم فاشيا لاتا بافت فيزيولوژيك و مربوط به خود بيمار است كه امكان پس زدن آن توسط بدن وجود ندارد و از طرفي چون بافت زنده است، عوارضي كه مربوط به سيليكون باند است (بيرون زدن، احساس جسم خارجي، عفونت، چسبندگي) ندارد.
به بيان ديگر چون بافت مربوط به بيمار است، امكان پس زدن ندارد و چون جسم خارجي نيست و مربوط به بدن است، امكان عفونت استريل و غيراستريل در اين بيماران كمتر از سيليكون باند است و در بيماران تاكنون ديده نشده است.
آيا اين روش كاملا ابداعي است؟
استفاده از فاشيا لاتا براي تضعيف پركاري عضله مايل فوقاني كاملا ابداعي است (novel technique) كه براي اولين بار در جهان انجام شده است. همان طور كه شرح داده شد تاكنون براي تضعيف اين عضله از سيليكون باند استفاده مي شده است.
تاكنون چه تعداد بيمار تحت اين عمل قرار گرفته اند؟ آيا مي توان درباره نتيجه جراحي روي آنها در حال حاضر نظر قطعي داد؟
تا به حال اين عمل روي 24 چشم بيمار انجام شده و در حدود 80 درصد انحراف عمودي چشم آنها از بين رفته است و پركاري عضله نيز تا 80 درصد اصلاح شده است. نتايج اين عمل نشان مي دهد استفاده از بافت فاشيا لاتا پركاري عضله مايل فوقاني را از بين مي برد و عوارض مربوط به سيليكون باند را هم ندارد.
با توجه به ابداعي بودن اين شيوه آن را در كدام مرجع بين المللي ارائه كرده ايد؟
اين تحقيق علمي در مجله (J of American association of Pediatric ophthalmology strabismus (J of AAPOS سال 2008 و مجله (IJMS (Iranian J of Medical Sciences در سال 2008 به چاپ رسيده است. همچنين در كنگره بين المللي 2006 سنگاپور (Asian Pacific academy of ophthalmology) ارائه شده است.