انواع طلاق بر اساس قوانین جمهوری اسلامی

به گزارش پول نیوز ، طلاق یکی از پیچیده‌ترین چالش‌های حقوقی به‌شمار می‌آید که شناخت انواع آن برای متقاضیان جدایی ضروری است. از نظر طرف درخواست‌کننده، طلاق به سه نوع به‌درخواست مرد، به‌درخواست زن (با استناد به شرایطی مانند عسر و حرج یا شروط ضمن عقد) و توافقی تقسیم می‌شود.

از منظر امکان بازگشت نیز طلاق به دو دسته رجعی و بائن تفکیک می‌گردد؛ در طلاق رجعی، مرد می‌تواند در مدت عده بدون نیاز به عقد مجدد به زندگی زناشویی بازگردد، در حالی‌که طلاق بائن، مانند طلاق خلع یا مبارات، غیرقابل‌رجوع است و قطعیت بیشتری دارد.

در این راستا، موسسه حقوقی دادسو با بهره‌گیری از وکلای مجرب خانواده، آماده ارائه مشاوره تخصصی در زمینه انواع طلاق، شرایط قانونی و پیامدهای حقوقی هرکدام است تا متقاضیان بتوانند با آگاهی کامل، بهترین تصمیم را برای آینده خود اتخاذ نمایند.

در ایران چند نوع طلاق داریم؟

طلاق را می‌توان از نگاه‌های مختلفی بررسی کرد. برای کسانی‌که می‌خواهند درخواست طلاق بدهند، دانستن این نکات مهم است، چون نوع درخواست طلاق می‌تواند بر روی روند قانونی آن تأثیر بگذارد. در ادامه، انواع طلاق را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:

انواع طلاق بر اساس درخواست کننده طلاق

طبق قوانین شرعی و حقوقی، اختیار طلاق عمدتاً در دست مرد است. با این وجود، در موارد استثنایی که قانون تعیین کرده، زن نیز می‌تواند با ارائه مدارک و دلایل کافی، تقاضای طلاق را به دادگاه تقدیم کند. این شرایط خاص معمولاً شامل مواردی مانند عدم پایبندی مرد به تعهدات زناشویی، اعمال خشونت یا سوءرفتار و یا اختلافات عمیق و حل‌نشدنی بین زوجین می‌شود. بدین ترتیب، هر یک از طرفین می‌توانند درخواست طلاق دهند، اما روند بررسی و موافقت با این درخواست‌ها بر اساس مقررات قانونی متفاوت است.

از این‌رو، آگاهی از تفاوت‌ها و شرایط مربوط به‌هر نوع طلاق برای افرادی‌که تصمیم به جدایی دارند، از اهمیت بالایی برخوردار است. در بخش‌های بعدی، انواع طلاق از منظر درخواست‌کننده (چه زن و چه مرد) مورد بررسی قرار می‌گیرد تا جنبه‌های حقوقی و قانونی هر مورد به‌صورت شفاف تبیین شود.

طلاق توافقی

طلاق توافقی زمانی اتفاق می‌افتد که زوجین به‌صورت مشترک و با رضایت کامل تصمیم به جدایی می‌گیرند و برای طی کردن فرآیند قانونی آن اقدام می‌کنند. در این شرایط، همراهی یک وکیل طلاق توافقی می‌تواند به تسهیل امور و جلوگیری از مشکلات حقوقی کمک کند. حتی با وجود توافق بین طرفین، انجام مراحل قانونی مانند تنظیم توافق‌نامه، ثبت درخواست طلاق و شرکت در جلسات مشاوره دادگاه الزامی است.

علاوه‌بر این، وکیل طلاق توافقی می‌تواند در تعیین تکلیف مسائل مهمی مانند حضانت فرزندان، تقسیم اموال و سایر تعهدات طرفین نقش مؤثری ایفا کند تا فرآیند جدایی با کمترین تنش و به صورت عادلانه انجام شود.

طلاق از طرف مرد

در گذشته، حق طلاق به‌صورت انحصاری در اختیار مردان بود، اما با تحولات قانونی، این فرآیند امروزه با شرایط پیچیده‌تری همراه شده است. براساس مقررات کنونی، مردان برای درخواست طلاق ملزم به تقدیم دادخواست رسمی به مراجع قضایی هستند و باید در دادگاه دلایل موجهی مانند ناسازگاری زناشویی، تعارضات عمیق یا شرایط استثنایی را به‌اثبات برسانند. دادگاه نیز پس از ارزیابی مستندات و شواهد ارائه‌شده، رأی نهایی را صادر می‌کند.

طلاق از طرف زن

همانند مردان، زنان نیز این حق را دارند که در شرایط خاصی تقاضای طلاق کنند. اگر زندگی زناشویی به‌دلیل «عسر و حرج» (سختی و مشقت غیرقابل تحمل) برای زن دشوار شود، او می‌تواند با ارائه مستندات لازم، از دادگاه درخواست طلاق نماید. از جمله دلایل موجه برای این درخواست می‌توان به مواردی مانند: عدم پرداخت نفقه به مدت بیش از شش ماه، ترک بدون توجیه زندگی مشترک توسط مرد، غیبت طولانی شوهر، ابتلا به بیماری‌های صعب‌العلاج، جنون، اعتیاد آسیب‌زا، رفتار خشونت‌آمیز، شغل ناپسند یا محکومیت قضایی طولانی‌مدت اشاره کرد.

همچنین، اگر زن در زمان عقد یا پس از آن، حق طلاق را به‌صورت رسمی از همسر خود دریافت کرده باشد، می‌تواند بدون نیاز به اثبات شرایط ویژه، درخواست جدایی دهد.

انواع طلاق بر اساس امکان رجوع

طلاق عموماً به دو نوع اصلی بائن و رجعی تقسیم می‌شود. در این بخش، به تحلیل جزئیات و ویژگی‌های حقوقی هر یک از این اقسام طلاق می‌پردازیم.

طلاق رجعی

طلاق رجعی نوعی از طلاق است که در آن مرد تا پایان مدت عده می‌تواند بدون نیاز به عقد جدید به زندگی زناشویی بازگردد. این حق ویژه که ریشه در فقه اسلامی دارد، به مرد امکان می‌دهد به‌صورت یک‌جانبه به همسرش رجوع کند، در حالی‌که زن موظف به رعایت عده است. هدف اصلی این حکم شرعی نیز، حفظ امکان بازگشت به زندگی مشترک در طول مدت عده است. همچنین، در این دوره که زن حق ازدواج مجدد ندارد و در واقع، فرصتی برای بازاندیشی و اصلاح رابطه فراهم می‌شود.

طلاق بائن

طلاق بائن جدایی قطعی است که با صیغه طلاق، رابطه زناشویی کاملاً پایان می‌یابد. در این نوع طلاق مرد حق رجوع ندارد و برای ازسرگیری زندگی باید عقد جدیدی بسته شود. همچنین، پس از طلاق، مرد می‌تواند فوراً ازدواج کند اما زن در صورت داشتن عده باید آن را رعایت کند. در این نوع از طلاق، اقامتگاه زن مستقل می‌شود و حق سکونت در منزل شوهر را ندارد. نفقه در عده نیز قطع می‌شود مگر در صورت بارداری و حفظ نام خانوادگی شوهر نیاز به رضایت او دارد. به‌طور کلی، این طلاق در موارد خاص مانند یائسگی زن، قبل از نزدیکی یا در طلاق خلع و مبارات اتفاق می‌افتد.

طلاق بائن چند نوع است؟

طلاق بائن نوعی از طلاق است که در آن مرد حق رجوع ندارد. اما این نوع طلاق در چه شرایطی اتفاق می‌افتد؟ بر اساس ماده ۱۱۴۵ قانون مدنی، چند مورد مشخص وجود دارد که در آن‌ها طلاق به‌صورت بائن انجام می‌شود. در این موارد، مرد نمی‌تواند به همسرش رجوع کند و دوباره زندگی مشترک را ادامه دهد. این شرایط معمولاً شامل موارد خاصی می‌شود که در قانون به‌صورت دقیق تعیین شده‌اند. مثلاً طلاق زن یائسه یا طلاق قبل از نزدیکی از جمله این موارد است. در واقع، قانونگذار برای جلوگیری از سوءاستفاده و حفظ حقوق زن، این نوع طلاق را در شرایط خاصی اعمال می‌کند.

طلاق خانم یائسه

یکی از نمونه‌های طلاق بائن، طلاق زنان یائسه است. هنگامی‌که زن به سن یائسگی می‌رسد و توانایی باروری خود را از دست می‌دهد، در صورت جدا شدن از همسر، طلاق آنها به‌صورت بائن محسوب می‌شود.

طلاق پیش از رابطه جنسی

در صورت تصمیم زن و مرد به جدایی پیش از رابطه زناشویی، این طلاق از نوع بائن محسوب شده و رجوع در آن مجاز نیست. اما اگر رابطه جنسی بین آن‌ها صورت گرفته باشد، طلاق از نوع رجعی خواهد بود.

سه طلاقه

در صورت ازدواج و طلاق متوالی سه بار میان زن و مرد، جدایی سوم به‌عنوان طلاق بائن محسوب می‌گردد.

طلاق صغیره

طلاق صغیره یکی از انواع طلاق بائن به‌شمار می‌رود. طبق قانون، ازدواج دختر نابالغ با اجازه پدر و مادر او جایز است، مشروط بر اینکه دادگاه آن را به مصلحت کودک تشخیص دهد. در چنین شرایطی، اگر دختری که هنوز به سن بلوغ نرسیده طلاق بگیرد، این طلاق جزو طلاق‌های بائن خواهد بود.

طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع و مبارات از انواع طلاق بائن محسوب می‌شوند. در طلاق خلع، زن به‌دلیل کراهت و ناخشنودی از همسرش، با پرداخت مالی (یا بخشی از حقوق خود) موافقت شوهر را برای جدایی جلب می‌کند. در حالی‌که طلاق مبارات زمانی اتفاق می‌افتد که هر دو طرف از یکدیگر ناراضی باشند و زن با واگذاری مهریه یا پرداخت مالی (که می‌تواند معادل یا کمتر از مهریه باشد)، رضایت مرد را برای طلاق به‌دست آورد.