فضای عضویت ایران در سازمان شانگهای به نفع ایران است / پرستیژ سیاسی بدون منافع اقتصادی معنی نمی شود

«علی ودایع»، مدرس دانشگاه و کارشناس روابط بین الملل در گفتگو با خبرنگار پول نیوز ضمن راهبردی دانستن ائتلاف‌ها و پیمان‌های اقتصادی در معادلات روابط بین الملل گفت: سازمان همکاری‌های شانگ‌های با حضور چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ بر بقایای بلوک شرق با ظاهر رویکرد اقتصادی ایجاد شد.

 

کارشناس روابط بین الملل گفت: سازمان شانگ‌های در سال ۲۰۰۴ میلادی مغولستان و یک سال بعد ایران، هند و پاکستان و سپس افغانستان و بلاروس را به عنوان عضو ناظر پذیرفت و در سال ۲۰۱۵ با عضویت هندوستان و پاکستان نیز موافقت کرد. در ۱۷ سپتامبر ۲۰۲۱ نیز ایران با رای تمام اعضا به عضویت اصلی این سازمان درآمد. عضویت فعلی ایران در سازمان همکاری شانگ‌های بدون حق رای بوده و تحقق عضویت تا امروز معطل مانده است.

 

وی تصریح کرد: واقعیت این است که جمهوری اسلامی با ضدهژمونی غرب تلاش می‌کند در مناسبات شرقی منافع اقتصادی را دنبال کند.

 

ودایع با تاکید بر چند وجهی بودن تعاملات اعضای شانگ‌های، در ادامه گفت: سازمان همکاری شانگ‌های صرفا یک پیمان اقتصادی در جهت ایجاد یکپارچگی اقتصادی نیست؛ این سازمان علاوه بر همکاری برای مبارزه با تروریسم، افراط گرایی و جدایی طلبی در منطقه را دنبال می‌کند.

 

وی گفت: نرخ تجارت کشور‌های سازمان همکاری‌های شانگ‌های رقمی در حدود ۶ هزار میلیاد دلار بوده است که حدود ۱۷.۳ درصد ار تجارت کالایی جهان است. در این میان تجارت درون خانوادگی این سازمان ۶۸۰ میلیاد دلار بوده که رقم قابل توجهی محسوب می‌شود.

 

این مدرس دانشگاه گفت: چین با اندازه اقتصاد ۱۴.۲تریلیون دلار (۷۰.۶ درصد از اندازه اقتصاد این سازمان)، جایگاه کاملا مسلط را دارد. هند، روسیه، ایران، پاکستان و قزاقستان به‌ترتیب با سهم ۱۵.۲، ۸.۵، ۲.۶، ۱.۳ و ۰.۹ درصد از اندازه اقتصاد سازمان، در مراتب ۲ تا ۶ قرار دارند و برای بقیه شش کشور عضو، سهم آن از اندازه اقتصاد سازمان همکاری شانگ‌های کمتر از یک درصد است.

 

ودایع همچنین گفت: ناهمگونی ساختار اقتصادی و سیاست‌های غیرهمسوی اقتصادی در کنار تحریم‌های غربی به عنوان عوامل وابسته نرخ تجارت بین اعضا را دچار نوسان کرده است.

 

وی با پیش کشیدن جنگ اوکراین و تحریم‌های غرب علیه مسکو گفت: کرملین تا کنون نگاه راهبردی به سازمان شانگ‌های نداشته و بیشتر متوجه پرستیژ سیاسی این سازمان بوده است، اما حالا که چرخ اقتصادی روسیه تحت تاثیر تحریم‌های جنگ اوکراین است، روسیه می‌خواهد از فرصت بلوک شرق به نفع خود استفاده کند.

 

 

بیشتر بخوانید: ایران در آستانه ورود به سازمان همکاری شانگ‌های

 

کارشناس بین الملل گفت: اتفاق حائز اهمیت این است که چینی‌ها هم به موازات افزایش تنش‌ها درباره جزیره تایوان و پایگاه مجمع الجزایر اسپراتلی به دنبال افزایش تراکنش‌های سازمان شانگ‌های هستند.

 

 

مدرس دانشگاه همچنین گفت: شرایط کنونی آسیای مرکزی و خروج آمریکا از افغانستان یکی از عوامل تغییر رویکرد کشور‌های عضو سازمان همکاری شانگ‌های محسوب می‌شود که فضای مناسبی در اختیار تهران قرار می‌دهد.

 

وی با بیان این که تهران باید مطالبات اقتصادی را بیش از نگاه پرستیژ دنبال کند، گفت: نرخ تجارت ایران با بلوک اقتصادی شرق رقمی در حدود ۳۰ میلیاد دلار بوده که رقمی در حدود ۲۰ درصد از کل تجارت کشورمان محسوب می‌شود، اما این عدد و رقم چندان مطلوب ظرفیت‌های طرف مقابل و فرصت‌های کشورمان نیست.

 

ودایع تاکید کرد: ایران نباید به عنوان یک کشور صرفا سرویس دهنده ترانزیتی و وارد کننده در سازمان شانگ‌های حضور داشته باشد.

 

وی گریزی هم به مذاکرات برجام زد و گفت: تاکنون تحریم‌های غربی به عنوان یک عامل بازدارنده برای فعالیت گسترده ایران در همکاری‌های بلوک شرق بازدارنده بوده است. براساس مصوبه نشست تاشکند در سال ۲۰۱۰ کشور‌های تحت تحریم سازمان ملل نمی‌توانند در سازمان همکاری‌های شانگ‌های فعالیت اقتصادی داشته باشند.

 

کارشناس بین الملل گفت: کنسرسیوم بین بانکی با ۱۰ میلیارد دلار بودجه فرصت خوبی برای جذب سرمایه توسط ایران درچارچوب سازمان همکاری‌های شانگ‌های است.

 

وی با اشاره به پیشینه جاده ابریشم و نقش سنتی ایران در ترانزیت کالا گفت: امروز کریدور‌های بین‌المللی و منطقه‌ای دارای ظرفیت‌های همکاری ایران با سازمان شانگ‌های عبارتند از کریدور شمال – جنوب، کریدور تراسیکا، کریدور سه گانه آلتید، کمربند جاده ابریشم اقتصادی قرن ۲۱، کریدور شرق –غرب، کریدور چابهار-زاهدان-مشهد (محور شرق)، موافقتنامه ترانزیتی و حمل و نقل بین‌المللی ایران – هند – افغانستان (موافقتنامه چابهار)، شبکه بزرگراه‌های آسیایی، موافقتنامه چهارجانبه عشق آباد (ازبکستان- ترکمنستان-ایران-عمان) و کریدور‌های حمل و نقلی سازمان همکاری‌های اقتصادی اکو شامل ITI استانبول -تهران – اسلام آباد و KTAI قرقیزستان -تاجیکستان – افغانستان –ایران.

 

ودایع در پایان گفت: تشدید تنش‌های چین و روسیه با بلوک غرب، وضعیت امنیتی آسیای میانه و فرصت ایران این امکان را به تهران می‌دهد که علاوه بر پرستیژ سیاسی، مطالبات اقتصادی را دنبال کند.

 

 

خبرنگار: مجتبی بیگلری